Chùa Hương, cách Hà Nội khoảng 60km về phía Tây Nam, là một trong những địa điểm tôn giáo lớn và độc đáo ở xã Hương Sơn, huyện Mỹ Đức, Hà Tây cũ (Hà Nội mở rộng), bên bờ sông Đáy. Đây là một trong những ngôi chùa và đền thờ nổi tiếng nhất Việt Nam, bao gồm quần thể chùa chiền và đền thờ Phật giáo được xây dựng trên vách đá vôi của Núi Hương, trải dài lên đỉnh. Trung tâm của quần thể nằm trong động Hương Tích.
Chùa Hương có từ thế kỷ 15 và chủ yếu được xây dựng vào cuối thế kỷ 17. Tuy nhiên, chùa đã bị tàn phá trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. Năm 1989, Đại đức Thích Viên Thanh đã tiến hành trùng tu chùa Hương dưới sự chỉ đạo của cố Đại đức Thích Thanh Chân. Công việc tái thiết cấu trúc chùa Thiên Trù bắt đầu và hoàn thành vào năm 1991. Trong những năm tiếp theo, nhiều công trình như Cổng Nam Thiên Môn và nhiều công trình công phu khác đã được xây dựng, hình thành nên quần thể kiến trúc tráng lệ mà chúng ta thấy ngày nay.

Xuất phát từ Hà Nội
Bạn có thể di chuyển bằng xe riêng, thuê xe du lịch, đi theo đoàn, có thể đi xe khách hoặc xe limousine tiện ích. Từ Hà Nội đi đến Mỹ Đức, khoảng 2 giờ. Tại đây, bạn sẽ chuyển bằng thuyền từ bến Bến Yên. Khoảng 45 phút bạn sẽ đến bến Thiên Trù. Lưu ý ghi nhớ số hiệu thuyền của mình, vì có rất nhiều tàu giống nhau. Từ bến, một con đường lát đá rợp bóng cây sứ dẫn bạn tới chùa Thiên Trù được xây dựng vào thế kỷ XVII.
Đường lên Chùa Hương
Bạn sẽ đi bộ leo lên chùa. Cẩn trọng khi tiết trời ẩm ướt, rất dễ trơn trượt và nguy hiểm. Vì vậy hãy lựa chọn giày đi bộ phù hợp, hạn chế đi giày cao gót. Uống đủ nước và mang thêm nhiều nước bù điện giải, nhất là những tháng hè oi bức. Có nhiều quầy hàng bán đồ uống xuyên suốt hai bên ven đường dọc đường, nhưng giá cả sẽ cao hơn so với mặt bằng chung.
Lễ hội Tết (Tết Nguyên Đán) hàng năm, thường diễn ra vào tháng 1 hoặc tháng 2, là thời điểm đông đúc nhất để đến chùa Hương. Nếu bạn không thích đám đông, nên tránh ghé thăm vào thời gian này. Khoảng thời gian từ tháng 2 đến tháng 4 là thời điểm lý tưởng, và bạn nên bắt đầu chuyến đi sớm, đặc biệt nếu xuất phát từ Hà Nội. Lễ hội Chùa Hương được tổ chức vào tháng 2 hằng năm, không khí quanh đây đông vui như trẩy hội, tấp nập nhiều quầy hàng bán đồ lưu niệm và đồ giải khát giá rẻ, nhộn nhịp và huyên náo. Nếu ai cần sự thanh tịnh yên tĩnh, thì đây không phải thời điểm thích hợp để ghé thăm.
Phí vào cửa chùa: 120.000 VND.
Từ ngày 1/1, giá vé tham quan và vé tàu thuyền sẽ được áp dụng thống nhất như sau:
Tuyến Hương Tích:
Tuyến Long Vân – Tuyết Sơn:
Giá vé cáp treo:
Chùa Hương không chỉ nổi tiếng với vẻ đẹp thiên nhiên hùng vĩ mà còn là nơi lưu giữ nhiều giá trị văn hóa và tôn giáo đặc sắc.
Bến Đục là điểm khởi đầu cho hành trình hành hương đến Chùa Hương. Thông thường, du khách cần hơn 2 giờ di chuyển từ Hà Nội để đến đây. Vào những tháng lễ hội, bến tàu trở nên nhộn nhịp với hàng nghìn chiếc thuyền chèo sẵn sàng phục vụ du khách.

Đền Trình, còn được biết đến với tên gọi Đền Thượng Quan, nằm cách Bến Đục khoảng 300 mét và là điểm dừng chân đầu tiên trong hành trình khám phá Chùa Hương. Được xây dựng tại chân núi Ngũ Nhạc, đền mang trong mình vẻ đẹp kiến trúc truyền thống và không gian tôn nghiêm. Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp vào thế kỷ 20, đền đã chịu nhiều thiệt hại nặng nề và gần như bị phá hủy hoàn toàn. Đến năm 1992, Đền Trình đã được phục dựng, khôi phục lại vẻ đẹp và giá trị văn hóa vốn có.
Suối Yến, nơi được xem là tuyến đường lãng mạn và đẹp nhất để đến với Chùa Hương.
Suối Yến, dài khoảng 3km, chảy giữa hai ngọn núi hùng vĩ, tạo nên một khung cảnh thơ mộng và hữu tình. Khi ngồi trên thuyền, du khách sẽ cảm nhận được vẻ đẹp của dòng suối như vô tận, với cảnh sắc thiên nhiên xung quanh tươi đẹp.
Trên thuyền, bạn sẽ có thể ngắm nhìn những cánh đồng lúa xanh rì và những ngọn núi đá vôi trùng điệp. Bên trái thuyền là Núi Phượng Hoàng và Núi Đồi Chèo. Bên phải của thuyền là núi Ngũ Nhạc, nơi có Đền Trình, nơi du khách thường dừng lại để thắp hương cầu nguyện cho Thần Núi. Ngoài ra, bạn còn có cơ hội được nghe những truyền thuyết thú vị gắn liền với Núi Bung và Núi Voi.

Chùa Thiên Trù, hay còn được gọi là "bếp trời", nằm dọc trên con đường lên đến đỉnh Hương Tích Sơn, cách một giờ đi thuyền từ Suối Yến. Được xây dựng vào thế kỷ 18 dưới triều vua Lê Thánh Tông, tên chùa gắn liền với những tảng đá có hình thù trông giống như những đầu bếp đang làm việc.
Chùa Thiên Trù nổi tiếng với tháp Thủy Tiên, một khối đá granit đồ sộ ấn tượng. Bên phải chùa là động Tiên Sơn, nổi tiếng với năm bức tượng đá granit cùng nhiều hình dạng độc đáo in trên các bức tường. Nơi đây là không gian lý tưởng cho du khách chiêm ngưỡng vẻ đẹp toàn cảnh của ngôi cũng như cảnh quan thiên nhiên vạn vật xung quanh.

Động Hương Tích là điểm đến chính của khách hành hương trong quần thể chùa Hương, nổi tiếng với "Chùa Trong" hay Chùa Hương. Từ xa, động nhìn giống như một con rồng đang há miệng, với dòng chữ cổ "Nam Thiên Đệ Nhất Động" khắc trên vách cửa, ghi dấu niên đại 1770, có nghĩa là hang động đẹp nhất Việt Nam.
Động Hương Tích nằm ở vị trí cao nhất, nổi bật với lối vào đồ sộ, được trang trí bằng thư pháp Trung Hoa cổ xưa, tạo cảm giác bí ẩn như miệng một con rồng. Chùa Hương Tích, được khởi công vào năm 1575, thờ Bồ tát Quán Thế Âm và có bức tượng nữ thần Quan Âm bằng đồng, được đúc lại vào năm 1793 sau khi bức tượng bị đánh cắp.
Khi bước vào chùa, du khách sẽ thấy nhiều tượng Phật và Quan Thế Âm được làm từ đá xanh, trong đó tượng Quan Thế Âm gây ấn tượng mạnh nhất. Động còn nổi bật với nhiều nhũ đá và măng đá tự nhiên, nhiều trong số đó đã trở nên nhẵn bóng. Một số người tin rằng chạm vào những nhũ đá này sẽ mang lại may mắn và phép màu.

Ngày nay, người Việt Nam coi Hương Sơn là Thiên đường của Đức Phật nhờ sự linh thiêng và vẻ đẹp hoàn toàn tự nhiên của nó. Nhiều du khách quay lại ngọn núi huyền bí này hàng năm không chỉ vì lý do tôn giáo mà còn để thưởng thức cảnh quan thiên nhiên quyến rũ.
Hang động nằm giữa lưng chừng núi, nhưng khá dễ đi. Động Tuyết Sơn gây ấn tượng với du khách bởi đa dạng các khối thạch nhũ xếp tầng lớp, mang hình thù độc đáo và hấp dẫn lạ thường.
Ngôi chùa được xây dựng trên đường vào Động Hương Tích, chỉ cách đó khoảng 2,5 km trên núi Long Tuyền. Chùa mang vẻ đẹp cổ kính và hoài cổ, mang đến một không gian thanh bình và yên ả. Những kiến trúc trang nhã, mái ngói cong vút, cùng với những bức tượng Phật được chạm khắc tinh xảo, tạo nên một bức tranh hài hòa giữa thiên nhiên và văn hóa.